اصطلاحات سیاسی اجتماعی 2
جنگ نامتقارن
- فعالیت های جنگی با اهدافی که کم و بیش به آسانی تعیین گردیده اند و معمولاً شامل شمار کمتری از عوامل یا نیروهای شرکت کننده هستند که از تاکتیک های نامتعارفی سود می جویند و از عامل غافلگیری برای ضربه زدن به دشمن استفاده می کنند و اغلب تأثیرات عظیمی (نظامی یا سیاسی) نسبت به میزان نیروی به کار گرفته شده دارند.
- جنگ نامتقارن به مفهوم درگیری دو قدرت یا دو توان نظامی است که هیچ اشتراک جنگی در حوزه جنگافزار، مهمات، سازماندهی رزمی و شیوههای جنگی مورد استفاده ندارند. بنابراین از یک طرز تفکر متفاوت و با ابزارهایی با توانمندیهای متفاوت استفاده میشود. در یک طرف، قدرتی که دارای جنگافزارهای قوی در حوزه برد و دقت است، وجود دارد و در دیگر سو، گروهی که قابلیتهای محدودتری هستند با استفاده از سایر توانمندیها مثل تاکتیکهای خاص و شرایط محیطی و جغرافیایی تلاش میکنند که برتری نظامی مقطعی به دست آوره یا اینکه موازنه قوای مقطعی را به نفع خویش رقم بزنند.
تهدیدات نامتقارن
- به آن دسته از تهدیدات گفته می شود که در آن نقاط حساس کشور را که به آن ها چندان توجهی نمی شود یا از آمادگی محدود برای مقابله با آن تهدید برخوردار است مورد حمله قرار می دهند.
- هر تهدیدی که نامتناسب باشد، از قبیل خطر حمله یک گروه کوچک به یک کشور بزرگ یا حمله چند تن از افراد که هزاران نفر را می کشند به عنوان یک تهدید نامتقارن توصیف می شود.
پدافند غیر عامل
واژه «پد» به معنای دفاع، جلوگیری یا محافظت و واژه «آفند» به معنای حمله، یورش و تهاجم می باشد. به این ترتیب پدافند به معنای دفاع در مقابل حمله خواهد بود.
این دفاع به دو صورت تعریف شده است:
پدافند عامل: به معنای دفاع مسلحانه و نظامی از کشور
در این شیوه، دفاع از کشور مستلزم بکارگیری سلاح و شیوه های نظامی می باشد و زمانی اتفاق می افتد که حمله آشکار یا مسلحانه صورت گرفته باشد.
پدافند غیرعامل: به معنای دفاع و محافظت غیرنظامی از کشور ؛ هراقدام غیر مسلحانهای که موجب جلوگیری و یا کاهش آسیبپذیری نیرویانسانی، ساختمانها، تاسیسات، تجهیزات، اسناد و شریانهای کشور در مقابل عملیات خصمانه و مخرب دشمن گردد.
ترور
«ترور» در لغت به معنی «ترساندن» است و در فرهنگ سیاسی جهان عبارتست از هرگونه اقدام خصمانه و مخفیانه علیه فرد یا افرادی در حوزهای محدود یا گسترده، با اهداف اقتصادی کشاورزی صنعتی، با هدف ایجاد ارعاب یا باجخواهی.
تروریست به عامل ترور، طرفدار ترور، آدم کش یا کسی که برای رسیدن به هدف خود کسی را به طور غافلگیرانه بکشد یا ایجاد وحشت و هراس کند، گفته میشود.
در روابط بینالملل ترور و تروریسم به فعالیتهای بازیگران دولتی و غیردولتی اطلاق میشود که شیوه و تمهیدات خشن را در اعمال خود برای رسیدن به اهداف سیاسی به کار میبرند.
بیوتروریسم
بر اساس تعریف پلیس بین الملل بیوتروریسم عبارت است از منتشر کردن عوامل بیولوژیکی یا سمی با هدف کشتن یا آسیب رساندن به انسانها، حیوانات و گیاهان با قصد و نیت قبلی و به منظور وحشتآفرینی، تهدید و وادار ساختن یک دولت یا گروهی از مردم به انجام عملی یا برآورده کردن خواستهای سیاسی یا اجتماعی.
تروریسم سایبری
تهدید و حمله غیرقانونی علیه رایانه ها، شبکه ها و اطلاعات ذخیره شده در آن، زمانی که برای ترساندن یا مجبورکردن حکومت یا مردم آن در پیشبرد اهداف سیاسی یا اجتماعی صورت میگیرد.
پان
پیشوندی است به معنای همه، سرتاسر،طرفدار اتحاد عمومی و نظایر اینها. این پیشوند به اول قوم ، مذهب و نژاد اضافه می شود: پان اسلامیسم یعنی جنبشی برای وحدت کشورهای اسلامی ، پان عربیسم حرکتیست برای اتحاد نژاد عربها فارغ از باورهای دینی آنان، پان ترکیسم حرکتی برای وحدت همه ترک زبان ها تحت یک ملت و رهبری واحد در دولتی واحد و مستقل متحد. پانژرمنیسم جنبش ملیگرایانه نژاد ژرمن که هدف آنها وحدت سیاسی سرزمینهای آلمانینشنین و تفوق آلمان بر جهان می باشد.
پروتکل یا مقاوله نامه
- پیش نویس قرارداد و یا صورت جلسه مذاکرات که بعدا به شکل پیمان و عهدنامه در می آید و به امضا می رسد.
- رسوم و آیین تشریفات دیپلماتیک، مثل لباس مناسب، آداب غذا خوردن، ترتیبات شرکت در کنفرانس ها و نظایر اینها.
در روابط بین المللی، چه در برخوردهای نمایندگان دیپلماتیک کشورها و چه در مکاتبات سیاسی بین دولت ها، اصول ثابتی وجود دارد که هرگاه رعایت نشود امکان دارد روابط بین دولت ها را تیره کند.
تکنوکراسی
تکنوکراسی که از واژه «تکنیک» یا فنّ میآید به معنی حکومت دانایان فنّ یا «فن سالاری» است و عناصر تشکیل دهنده این نوع حکومتها را تکنوکرات میگویند.
براساس این دیدگاه باید متخصصان و آگاهان در رشتههای مختلف، تدبیر امور سیاسی، اقتصادی و اداری را به دست گیرند.
مقام معظم رهبری در جلسه بیست و هشتم تفسیر سوره بقره می فرمایند: «تحصیلات متنوع و مختلف، کارگزاران جامعه و متخصصین را درست میکند و به اصطلاح، تکنوکراتها را به وجود میآورد. و به عبارت دیگر کسانی را که امور ادارهی صنعتی و فنی و علمی و اداری و سازمانی تشکیلات گوناگون را اداره خواهند کرد به وجود میآورد».
در نظام سیاسی اسلام اگر تکنوکراسی را به معنای استفاده صحیح از تخصص متخصصین متعهد برای پیاده سازی آرمان های اسلامی و حاکمیت عقلانیت دینی معنا کنیم می توان از آن به شایسته سالاری دینی تعبیر کرد.
تابعیت
تابعیت نشان دهنده رابطه سیاسی، حقوقی و معنوی هر شخص حقیقی یا حقوقی با دولتی معیّن است و منشأ حقوق و تکالیف شخص قلمداد میشود.
تابعیت رابطهای سیاسی است، زیرا از حاکمیت دولت ناشی میشود و وضع سیاسی فرد را با التزام به وفاداری و اطاعت از قوانین دولت معیّن میکند و این التزام به ازای حمایت دولت از فرد است؛
رابطهای حقوقی است، زیرا در نظام بین المللی و داخلی آثار حقوقی دارد؛
رابطهای معنوی است، زیرا اتباع کشور را از نظر هدفهای مشترک به یک دولت پیوند میدهد و ارتباطی به مکان و زمان مشخص ندارد.هرگاه کسی تبعه دولتی محسوب شود به به هر کشور دیگری برود باز هم تبعه همان دولت میباشد و نفس تغییر مکان یا اقامتگاه، تغییری در رابطه معنوی او با دولت متبوع خودش ایجاد نمینماید.
شیوه ورود به تابعیت یک کشور ، تابع دو اصل «خون» و «خاک» است؛
اصل خون ،شیوهای از اعطای تابعیت است که بر اساس آن ملیت هر شخص بر اساس ملیت یک یا هردوی والدین او تعیین میشود.
اصل خون در مقابل اصل خاک قرار میگیرد که دیگر شیوه? معمول برای اعطای تابعیت است. بر اساس اصل خاک هر فردی که در قلمرو یا سرزمین یک کشور متولد میشود تابعیت یاشهروندی آن کشور را هم دریافت میکند. البته بسیاری از کشورهای دنیا نیز تلفیقی از اصل خاک و اصل خون را در نظام تابعیتی خود گنجاندهاند.برای نمونه، در روسیه (به مانند بسیاری از کشورهای دنیا) اصل خون برای تابعیت به کار بسته شده و در آمریکا، اصل خاک ملاک اعطای تابعیت به افراد است و در استرالیا، هر دو اصل برای اعطای تابعیت مؤثر در نظر گرفته شدهاند.
در قوانین مربوط به تابعیت کشور ایران قانونگذار برای اعطای تابعیت در ابتدا اصل خون را مورد توجه قرار داده و در بعضی از موارد اصل خاک را با شرایطی پذیرفته است.