مجلس خبرگان رهبری
•
* تعداد نمایندگان و مدت نمایندگی
تعداد نمایندگان مجلس خبرگان رهبری 88 نفر می باشد که برای مدت هشت سال انتخاب می‌شوند و شش ماه مانده به پایان هر دوره، باید انتخابات دور? بعد آغاز گردد.
* شرایط انتخاب شوندگان
الف- اشتهار به دیانت و وثوق و شایستگی اخلاقی.
ب - اجتهاد در حدی که قدرت استنباط بعض مسائل فقهی را داشته باشد و بتواند ولی‌فقیه واجد شرایط رهبری را تشخیص دهد.
ج- بینش سیاسی و اجتماعی و آشنایی با مسائل روز.
د- معتقدبودن به نظام جمهوری اسلامی ایران.
ه- نداشتن سوابق سوء سیاسی و اجتماعی.
* مجلس خبرگان، از دو بخش هیئت رئیسه و کمیسیونها تشکیل مىشود:
الف- هیأت رئیسه، مجلس خبرگان، داراى دو گونه هیأت رئیسه است:
هیأت رئیسه سِنّى که در اوّلین جلسه مجلس خبرگان، بر اساس سنّ نمایندگان، تعیین مىشود که مسنترین فرد از خبرگان حاضر، به عنوان رئیس سِنّى و فرد بعدى به منزله نایبرئیس و دو نفر از جوانترین خبرگان حاضر، به سِمَت منشى، معیَّن مىشوند و در جایگاه مخصوص قرار مىگیرند.
هیأت رئیسه سنّى، وظایف زیر را بر عهده دارد:
- اداره جلسه افتتاحیه؛
- انجام دادن مراسم تحلیف؛
- اجراى انتخابات هیئترئیسه دائم.
هیأت رئیسه سِنّى، با انتخاب اعضاى هیأت رئیسه دائم، به کار خود پایان مىدهد. مدّت زمان هیأت رئیسه سِنّى، فقط در اوّلین جلسه هر دوره از مجلس خبرگان است.
هیأت رئیسه دوم، هیأت رئیسه دائم است. این هیأت، مرکَّب از رئیس، دو نایبرئیس، دو منشى و دو کارپرداز است که از میان اعضاء، براى مدّت دو سال و با رأى مخفى، انتخاب مىشوند.
ب) کمیسیونها؛ به منظور بررسىهاى کارشناسى و تهیّه گزارش جهت طرح در جلسات رسمى، کمیسیونهاىی در مجلس خبرگان تشکیل شده است.
*کمیسیونهای مجلس خبرگان رهبری
1- کمیسیون اصل 108 قانون اساسى
به منظور بررسى و تدوین قوانین مربوط به خبرگان، از جمله انتخابات و آییننامه داخلى مجلس خبرگان، تشکیل مىگردد. اعضاى اصلى آن، یازده نفر و اعضاى علىالبدل، چهار نفرند.
2- کمیسیون امور مالى و ادارى
به بررسى امور مالى و ادارى مجلس خبرگان مىپردازد، داراى نه عضو اصلى و سه عضو علىالبدل است.
?اصل یکصد و هشتم: قانون مربوط به تعداد و شرایط خبرگان، کیفیت انتخاب آنها و آیین نامه داخلی جلسات آنان برای نخستین دوره باید به وسیله فقها اولین شورای نگهبان تهیه و با اکثریت آراء آنان تصویب شود و به تصویب نهایی رهبر انقلاب برسد. از آن پس هر گونه تغییر و تجدید نظر در این قانون و تصویب سایر مقررات مربوط به وظایف خبرگان در صلاحیت خود آنان است.
-3 کمیسیون اصل 107 و 109 قانون اساسى : به منظور آمادگى خبرگان براى اجراى اصل یکصدوهفتم و شناخت حدود و شرایط مذکور در اصل پنجم و یکصدونهم قانون اساسى، کمیسیونى مرکّب از یازده نفر عضو اصلى و چهار نفر عضو علىالبدل، تشکیل مى شود تا در باره همه موارد مربوط به شرایط و صفات رهبر و در باره همه کسانى که در مظانّ رهبرى قرار دارند، تحقیق و بررسى به عمل آورد و نتایج آن را به هیأت رئیسه ارائه کند. گزارش این کمیسیون، سرّى تلقى مىشود و به صورت اسناد طبقهبندى شده، حفاظت مىگردد و بدون تصویب مجلس خبرگان، در اختیار دیگرى قرار نمىگیرد، مگر رهبرى، که عنداللزوم به اطّلاع وى مىرسد.
?اصل پنجم : در زمان غیبت حضرت ولی‌عصر «عجل‌الله تعالی فرجه»در جمهوری اسلامی ایران ولایت امر و امامت امت برعهده فقیه‌عادل و باتقوا، آگاه به زمان، شجاع، مدیر و مدبر است که طبق اصل‌یکصد و هفتم عهده‌دار آن می‌گردد.
?اصل یکصد و هفتم: پس از مرجع عالیقدر تقلید و رهبر کبیر انقلاب جهانی اسلام و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران حضرت آیت الله العظمی امام خمینی "قدس سره الشریف" که از طرف اکثریت قاطع مردم به مرجعیت و رهبری شناخته و پذیرفته شدند، تعیین رهبر به عهده خبرگان منتخب مردم است. خبرگان رهبری درباره همه فقها واجد شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصد و نهم بررسی و مشورت می کنند؛ هر گاه یکی از آنان را اعلم به احکام و موضوعات فقهی یا مسائل سیاسی و اجتماعی یا دارای مقبولیت عامه یا واجد برجستگی خاص در یکی از صفات مذکور در اصل یکصد و نهم تشخیص دهند او را به رهبری انتخاب می کنند و در غیر این صورت یکی از آنان را به عنوان رهبر انتخاب و معرفی می نمایند. رهبر منتخب خبرگان، ولایت امر و همه مسئولیت های ناشی از آن را بر عهده خواهد داشت. رهبر در برابر قوانین با سایر افراد کشور مساوی است.
?اصل یکصد و نهم: شرایط و صفات رهبر
صلاحیت علمی لازم برای افتاء در ابواب مختلف فقه.
عدالت و تقوای لازم برای رهبری امت اسلام.
بینش صحیح سیاسی و اجتماعی، تدبیر، شجاعت، مدیریت و قدرت کافی برای رهبری.
در صورت تعدد واجدین شرایط فوق، شخصی که دارای بینش فقهی و سیاسی قویتر باشد مقدم است.
- 4 کمیسیون سیاسى - اجتماعى
به منظور آگاهى مستمر اعضاى مجلسخبرگان از تحوّلات مهمِّ داخلى و جهانى، به ویژه در زمینه مسائل سیاسى، فرهنگى، مدیریّتى، امنیّتى و اقتصادى تشکیل مىشود و موظَّف است با تشکیل جلسات با حضور نخبگان و مسئولان امور سیاسى، امنیّتى، فرهنگى، اقتصادى، اجتماعى، مسائل مهم داخلى و جهانى را که به نحوى، به انجام وظایف خبرگان، به ویژه وظایف مذکور در اصول یکصدوهفتم و یکصدونهم قانوناساسى، مربوط مىشود، مورد بررسى قرار دهد و گزارش آن را به هیأت رئیسه تقدیم کند تا در اوّلین اجلاسیّه خبرگان، به اطّلاع اعضا رسد.
5- کمیسیون تحقیق موضوع اصل 111 قانون اساسى
به منظور اجراى اصل یکصد و یازدهم قانون اساسى و براى نظارت بر استمرار شرایطى که در اصل پنجم و یکصدونهم قانون اساسى براى رهبرى ذکر شده است و تصمیمگیرى در موارد فقدان آن، تشکیل مىشود.
تحقیقات و مذاکرات این کمیسیون، محرمانه است. مجلس خبرگان، به وسیله این کمیسیون، موضوع نظارت بر رهبرى را به اجرا مىگذارد. این کمیسیون، باید هرگونه اطّلاعات لازم را در رابطه با اصل صدویازده، در محدوده قوانین و موازین شرعى، تحصیل کند و نسبت به صحّت و سُقْم گزارشهاى مربوطه، بررسى لازم را به عمل آورد. سایر اعضاى خبرگان نیز، اطّلاعات خود را در باره اصل صدویازده، در اختیار این کمیسیون قرار مىدهند. کمیسیون، بعد از بررسى و تحقیق، در صورتى که مطالب مذکور را براى تشکیل اجلاس خبرگان، کافى نداند، موضوع را با عضو یا اعضاى خبرگان که اطّلاعات را در اختیار گذاردهاند، در میان مىگذارد و توضیحات خود را ارائه مىکند و در صورتى که آنان قانع نشدند، اگر اکثریّت نمایندگان، تقاضاى تشکیل جلسه فوقالعاده را کنند، اجلاسیّه مجلس خبرگان، برگزار مىشود.
?اصل 110 - وظایف و اختیرات رهبر
تعیین سیاستها کلی نظام جمهوری اسلامی ایران پس از مشورت با مجمع تشخیص مصلحت نظام.
نظارت بر حسن اجرای سیاستهای کلی نظام.
فرمان همهپرسی.
فرماندهی کل نیروهای مسلح.
اعلام جنگ و صلح و بسیج نیروهای.
نصب و عزل و قبول استعفای:
فقیههای شورای نگهبان.
عالیترین مقام قوه قضاییه.
رییس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران.
ریییس ستاد مشترک.
فرمانده کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
فرماندهان عالی نیروهای نظامی و انتظامی.
حل اختلاف و تنظیم روابط قوای سه گانه.
حل معضلات نظام که از طرق عادی قابل حل نیست، از طریق مجمع تشخیص مصلحت نظام.
امضاء حکم ریاست جمهوری پس از انتخاب مردم صلاحیت داوطلبان ریاست جمهوری از جهت دارا بودن شرایطی که در این قانون می‌آید، باید قبل از انتخابات به تأیید شورای نگهبان و در دوره اول به تأیید رهبری برسد.
عزل رییس جمهور با در نظر گرفتن مصالح کشور پس از حکم دیوان عالی کشور به تخلف وی از وظایف قانونی، یا رأی مجلس شورای اسلامی به عدم کفایت وی بر اساس اصل هشتاد و نهم.
عفو یا تخفیف مجازات محکومیت در حدود موازین اسلامی پس از پیشنهاد رییس قوه قضاییه.
رهبر می‌تواند بعضی از وظایف و اختیارات خود را به شخص دیگری تفویض کند.
?اصل 111 - برکناری رهبر
هر گاه رهبر از انجام وظایف قانونی خود ناتوان شود. یا فاقد یکی از شرایط مذکور در اصول پنجم و یکصد و نهم گردد، یا معلوم شود از آغاز فاقد بعضی از شرایط بوده است، از مقام خود بر کنار خواهد شد. تشخیص این امر به عهده خبرگان مذکور در اصل یکصد و هشتم است. در صورت فوت یا کنارهگیری یا عزل رهبر، خبرگان موظفند، در اسرع وقت نسبت به تعیین و معرفی رهبر جدید اقدام نمایند. تا هنگام معرفی رهبر، شورایی مرکب از رییس جمهور، رییس قوه قضاییه و یکی از فقهای شورای نگهبان انتخاب مجمع تشخیص مصلحت نظام، همه وظایف رهبری را به طور موقت به عهده می‌گیرد و چنانچه در این مدت یکی از آنان به هر دلیل نتواند انجام وظیفه نماید، فرد درگیر به انتخاب مجمع، با حفظ اکثریت فقهاء، در شورا به جای وی منصوب می‌گردد. این شورا در خصوص وظایف بندهای 1 و 3 و 5 و 10 و قسمتهای (د) و (ه) و (و) بند 6 اصل یکصد و دهم، پس از تصویب سه چهارم اعضاء مجمع تشخیص مصلحت نظام اقدام می‌کند. هر گاه رهبر بر اثر بیماری یا حداکثر دیگری موقتا از انجام وظایف رهبری ناتوان شود، در این مدت شورای مذکور در این اصل وظایف او را عهده‌دار خواهد بود.
-6 کمیسیون بررسى راههاى پاسدارى و حراست از ولایت فقیه
به منظور بررسى راههاى مناسبِ پاسدارى و حراست از ولایت فقیه، تشکیل مىگردد. اهم وظایف آن، ارائه پیشنهاد به هیأت رئیسه در این امور است:
- تحقیق و پژوهش در موضوع حکومت اسلامى، بالاخص ولایت فقیه، تألیف و نشر آن به صورتهاى مناسب و پاسخ به شبهات؛
- معرّفى ولایت فقیه در مجامع علمى داخل و خارج کشور و در سطح عموم مردم؛
- بررسى شیوههاى مناسب تدریس و ترویج اندیشه حکومت اسلامى و ولایتفقیه، در سطوح مختلف تحصیلى دانش آموزان و دانشجویان و نیز در سطح رسانههاى عمومى، خصوصاً صدا و سیما و ارائه راهکارهاى مناسب به هیئت رئیسه مجلس خبرگان.
? وظیفه مهم مجلس خبرگان
مقام معظم رهبری : کار مجلس خبرگان بسیار مهم است. یک روز به کسی احتیاج است که رهبری و زعامت این کشور را به دست گیرد؛ این مجلس بایستی حاضر باشد. بعد هم بایستی مراقبت کند که شرایط در کسی که علم و عمل و تدبیر و وجود شرایط در او را تشخیص داده است، حفظ شود. خبرگان، هم ابتدائاً و هم استدامتاً مسوولند که مراقبت کنند، مراقب باشند و بفهمند. اینها وظایف بسیار مهمی است. 1377/8/8
وظیفه‌ی حساس مجلس خبرگان عبارت از حفظ و استمرار بخشیدن رهبری دینی و انقلابی است. 1377/12/3