سیاست خارجی جمهوری اسلامی
•
سیاست خارجی جمهوری اسلامی
عزت ، حکمت ، مصلحت
مقام معظم رهبری : عرض کردیم که عزت و حکمت و مصلحت، یک مثلث الزامى براى چارچوب ارتباطات بینالمللى ماست. عزت: «الاسلام یعلو و لا یعلى علیه»، «لن یجعل الله للکافرین على المؤمنین سبیلا». ما نمىخواهیم عزتمان را با تکیه بر نژاد و ناسیونالیسم و حرفهایى که متأسفانه همهى دنیا با تکیه به آنها دور خودشان یک حصار مىکشند، ثابت کنیم. فلان کشور اروپایى ثابت مىکند که نژاد من برترین است. آن یکى مىگوید نخیر، نژاد من برترین است. حتّى این تنافس و تفاخر، به جنگهاى بینالمللى و خونریزیها و خرجهاى کلان هم کشیده مىشود! نه، ما براى خودمان، عزت را بر اساس اعتقاد و ایمان توحیدى که خاصیت و شاخصهى تفکر اسلامى است و دل بستن به خدا و محبت به بندگان و خلایق الهى و لزوم خدمت به آنها قائلیم. لذا ما هر قدرتى که مىخواهد ابرقدرتى و تکبر و استکبار و فخرفروشى را در روابط خود با ملتهاى دیگر وارد بکند، رد مىکنیم. اگر شما جزو فلان نژاد هستید، براى خودتان هستید. اگر شما داراى ثروت یا قدرت و تکنولوژى هستید، براى خودتان هستید. تکنولوژى شما براى خودتان است؛ براى ما که نیست؛ چرا به ما فخر مىفروشید؟
هر ملتى ذخیرهاى دارد. ملت ما هم ذخایر خیلى فراوانى دارد؛ ذخایر فرهنگى، پروندهى بسیار درخشان در صحنهى علم جهانى، در صحنهى سیاست جهانى، در صحنههاى گوناگون. ما بناى فخرفروشى نداریم. اگر خوبى، براى خودت هستى؛ اگر پولدارى، براى خودت هستى؛ اگر قدرتمندى، براى خودت هستى؛ ارتباطاتت با ما، ارتباطات و علایق انسان با انسان است. بنابراین، عزت یعنى تحمیل هیچکس را قبول نکردن.
بیانات در دیدار مسئولان وزارت امور خارجه1370/04/18
مقام معظم رهبری : حکمت، یعنى حکیمانه و سنجیده کار کردن. هیچگونه نسنجیدگى را نباید در اظهارات دیپلماتیک و هرآنچه که مربوط به سیاست خارجى و ارتباطات جهانى است، راه داد. همه چیز باید سنجیده باشد. آدم نباید هرچه به دهانش آمد، بگوید. باید ملاحظه کنیم که آیا این سخن با موازین منطق و خرد منطبق است، یا منطبق نیست. اگر منطبق نیست، آن را کنترل کنیم. باید حکیمانه برخورد کنیم. فقط در حرف زدن نیست؛ در معاشرتها و برخوردها هم باید حکیمانه برخورد کرد. البته حکمت، به معناى نگفتن نیست. بعضى مىگویند حالا که حرف نسنجیده نباید زد، پس چرا باید حرف زد؟! گویى که هیچ کار سنجیده نمىشود کرد! نه، اگر گفتیم ما باید حکیمانه کار کنیم، معنایش این نیست که پس کار نکنیم، تماس نگیریم، حرکت نکنیم، حرف نزنیم، مبادا غیر حکیمانه درآید!
بیانات در دیدار مسئولان وزارت امور خارجه1370/04/18
حکمت، یعنى نظام اسلامى حکیمانه کار کند و از روى احساسات و بىتوجه به منافع و شرایط لازم و بهرههایى که ما باید از رابطه با دنیا بگیریم، حرکت نکند. دید باید کاملًا حکیمانه و پخته باشد... رسول اکرم (ص) با خیلىها مذاکره کرد... پیامبر اکرم (ص) در حدیبیه با کفار قریش قرارداد بستند. حتّى با بعضى از کفار، قرارهاى بلند مدت داشتند. یعنى هیچ انگیزهى دعوایى در کار نبود. این موضوع، در خود قرآن هم مشخص است: «لا ینهاکم الله عن الّذین لم یقاتلوکم فی الدّین و لم یخرجوکم من دیارکم ان تبرّوهم و تقسطوا الیهم». آن کفارى که با شما مسئله و دعوا و سابقهى سویى ندارند و به شما ظلم نکردند و اخراجتان نکردند، شما مىتوانید با آنها ارتباطات حسنه داشته باشید.
بیانات در دیدار مسئولان و کارگزاران نظام1368/11/09
مقام معظم رهبری : اما مصلحت. مراد، مصلحت شخص من و شما نیست، که اگر ما این اقدام را کردیم، ممکن است برایمان گران تمام بشود. نه، گران هم که تمام بشود، مگر ما که هستیم؟ اگر کاری به مصلحت کشور و به مصلحت انقلاب است، ولی به مصلحت شخص من نیست، گو مباش؛ چه اهمیتی دارد؟ مصلحت، یعنی مصلحت انقلاب، و این مصلحت همهجانبه است؛ یعنی از رفتار شخصی ما بخصوص شما شروع میشود.
بیانات در دیدار مسئولان وزارت امور خارجه1370/04/18
این را بدانید که دستگاه اجرایی کشور در تعامل بسیار دشوار خود در دنیا، بر سر دوراهی هایی قرار میگیرد که مجبور میشود مصالحی را در نظر بگیرد؛ چون اداره کشور و کار اجرایی، کار خیلی سختی است. مثال آن، این است که وقتی کسی از پای تلویزیون کوهنوردی را میبیند که با زحمت و قدم به قدم جلو میرود، با خودش میگوید: یک ذرّه زودتر و تندتر قدم بردار تنبل! او پای تلویزیون نشسته، در آن ارتفاع چندهزار متری و در آن وضعیت قرار ندارد که ببیند این کار چقدر عملی است. همین مثال بر کسی که مسابقه کشتی یا فوتبال را از تلویزیون میبیند، صدق میکند. حتماً دیده‌اید که گاهی اوقات بعضی از تماشاگران فوتبال، دائم به بازیکنها و تیمهای مورد علاقه خود دستور میدهند: تنبل بزن! شوت کن! به هرحال، کار اداره کشور کار سختی است و البته مصلحت، هیچ اشکالی هم ندارد؛ ما به آنها ایراد نمیگیریم. البته حواسمان هم جمع است که آنها همیشه غرق در مصلحت نشوند و بنده با توجه به مسؤولیتم به این موضوع توجّه میکنم.
در دیدار جمعی از اعضای تشکل‌ها و جمعی از نخبگان دانشجویی 1382/08/15
سند چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404
داراى تعامل سازنده و مؤثر با جهان بر اساس اصول عزت، حکمت و مصلحت.
ابلاغ سیاست‌هاى کلى برنامه‌ى پنجساله‌ى سوم1378/02/30
ثبات در سیاست خارجى براساس اصول: عزت، حکمت و مصلحت و تعقیب هدفهاى زیر:
گسترش همکارىهاى دوجانبه و منطقهاى و بینالمللى
ادامه پرهیز از تشنج در روابط با کشورهاى غیر متخاصم
بهرهگیرى از روابط براى افزایش توان ملى
مقابله با افزونخواهى و اقدام متجاوزانه در روابط خارجى
تلاش براى رهایى منطقه از حضور نظامى بیگانگان
مقابله با تک قطبى شدن جهان
حمایت از مسلمانان و ملتهاى مظلوم و مستضعف
تلاش براى ایجاد نزدیکى بیشتر میان کشورهاى اسلامى
تلاش براى اصلاح ساختار سازمان ملل
مقام معظم رهبری : سیاست خارجی کشور همان سیاست خارجی نظام در قانون اساسی این سیاست خارجی متخذ از اسلام و منبعث از اهداف و آرمان‌های انقلاب است و مسئولان وزارت خارجه و سفرا و کارداران در حقیقت «نمایندگان، سربازان و خدمتگزاران این اصول و آرمان‌ها» هستند.
... سیاست خارجی کشور مانند همه‌ی کشورهای جهان بر منافع بلندمدت و اصول و ارزش‌ها استوار است و با رفت‌وآمد دولت‌ها با سلایق سیاسی گوناگون، تغییر نمی‌کند؛ دولت‌ها فقط در تاکتیک‌ها و ابتکارات اجراییِ راهبردهای سیاست خارجی تأثیرگذار و دخیلند.
...همه‌ی تاکتیک‌های دیپلماسی در دولت‌های مختلف باید در خدمت پیشبرد اصول سیاست خارجی در قانون اساسی باشد و نمایندگان سیاسی ایران در خارج، خود را نماینده و مدافع جدی و منطقی سیاست‌های نظام بدانند. 1394/08/10