منبر سیاسی

هجرت پیامبر اسلام و تدوین قانون اساسی مدینه

زمانی که پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله وارد مدینه شد، دو کار مهم و اساسی انجام داد؛

 نخست بنیان برادری را بر ویرانه ساختار قبیلگی آن جامعه پی‏ریزی کرده و قریش و افراد قبایل دیگر را که به مدینه آمده بودند، مهاجر خواند و قبایل اوس و خزرج را انصار نامید.

 دوم این‏که میثاق‏نامه مدینه را که حکم قانون اساسی آن دولت شهر نوبنیاد را داشت ، در میان مسلمانان و یهودیان منعقد کرد.

در سال اوّل هجرت، انعقاد میثاق مدینه یا پیمان سیاسی و نظامی زمینه‏های اتحاد و همزیستی در جامعه مدینه را فراهم ساخت. این منشور پس از گفت و گوهای جدی و تبادل آرا میان نمایندگان مسلمانان و مشرکان مدینه و بعدها یهودیان، از سوی پیامبر اعلام گردید.

نگاهی به اهمّ اصولی که از لابه لای مندرجات این منشور به دست می‏آید، نشان از ژرف‏بینی پیامبر در تدوین قواعد رفتار سیاسی اعضای جامعه که امت واحد نامیده شده‏اند، دارد. از یک سو روابط میان حاکم و مردم، مناسبات میان جامعه سیاسی و التزام به عقاید مخالف و شناسایی حقوق اقلیت‏های دینی را تبیین می‏کند و از سوی دیگر اصول و مقررات و تقسیم وظایف میان گروه‏های مختلف را در موقعیت‏های نظامی و هم پیمانی با اعضای خارج از جامعه اسلامی تنظیم و اعلام می‏دارد.